W szamanizmie syberyjskim bęben stanowi najważniejszą część wyposażenia szamana, powinien także znajdować się w każdej rodzinie, nawet jeśli nikt nie sprawuje takiej roli, jest on bowiem traktowany jako podstawowe narzędzie uzdrawiania.
◊
Monotonne i jednostajne bicie w bęben w rytmie około 200-220 uderzeń na minutę zmienia nasze fale mózgowe, wywołuje głęboki stan medytacyjny, odmienne stany świadomości i trans. Będąc w takim stanie można wędrować po szamańskich krainach, pobierać nauki od napotkanych tam istot, znaleźć swoich sprzymierzeńców, a także odpowiedzi przesądzające o różnorodnych przedsięwzięciach.
◊
Wśród ludów Syberii bęben nie jest przedmiotem, a żywym stworzeniem, wierzchowcem oraz najbliższym pomocnikiem szamana. Ożywienie bębna stanowi odrębny rytuał. Podczas tego obrzędu składano ofiary, oraz wspólnie ucztowano. Każdy uczestnik bił w ów bęben co najmniej kwadrans, na koniec robił to szaman wpadając w długotrwały trans odtwarzając motywy polowania na zwierzę, z którego skóry został zrobiony bęben. Bębny syberyjskie są głównie zrobione ze skóry jelenia, renifera czy łosia. U niektórych ludów poświęcano bęben wódką lub krwią.
◊
Na koniec nanoszono na bęben rysunki. Były to znaki i symbole wyobrażające najczęściej trójpodział świata, lub jedynie świat dolny i górny do których wchodzi szaman podczas kamłania. A także motywy swoich pomocników, zwierząt opiekuńczych oraz znaki związane z rodziną, z której wywodził się szaman.
Uderzanie w poszczególne rysunki przynosiło konkretne rezultaty, np. uderzając w część górną szaman przywoływał moc i natchnienie. Na bębnach syberyjskich często pojawia się także symbol krzyża, symbolizujący 4 strony świata lub „pępek świata” pokazujący, że szaman odprawia obrzędy pośrodku wszechrzeczy. Centrum to punkt, w którym zbiegają się linie sił, rytuał bowiem stanowi miejsce spotkania przeciwnych sobie mocy, przez co wyznacza także środek świata.
Natomiast uderzanie w poszczególny wizerunek swojego pomocnika, natychmiast przywoływał go do bębna.
Ozdobiona była także wewnętrzna strona bębna. W tej strefie często można spotkać wizerunki szamana, jego rodziny i zwierząt, które dzięki temu zdobywają ochronę. Uchwyt bębna często posiadał wyrzeźbiony wizerunek gospodarza-ducha opiekuńczego bębna (dawno zmarłego przodka szamana) niedźwiedzia czy węży.
Wieszano także ozdoby, metalowe krążki i reprezentujące różne funkcje, rozmaite narzędzia, pióra czy fragmenty ciała swoich zwierzęcych pomocników. Każdy przedmiot miał odrębne znaczenie i stawał się orężem dla podróżującego w odmiennych stanach świadomości szamana. Im więcej ozdób i przedmiotów tym silniejszy był sam bęben. Im więcej oręża wcielał do swojego bębna szaman, by mieć je pod ręką w swoich podróżach, tym sam stawał się potężniejszy.
◊
Istotnym jest także pałka do bicia w bęben, często robiona z poroża renifera lub jelenia, z naciągnięta na jedną część skórą. Część płaska pałki była bogato zdobiona, czasami nawet przytwierdzano do niej metalowe obręcze, tak by grze zawsze towarzyszył akompaniament. Niektórzy szamani posiadają pałkę do wchodzenia do świata górnego i drugą do schodzenia do świata dolnego. Jeśli bęben szamana jest wierzchowcem, to pałka stanowi bat do poganiania. Pałki posiadały również czarodziejską moc i służyły do wróżenia. Wynik zależał od tego na którą stronę upadnie pałka, na wypukła zdobioną czy na płaską która uderza się w bęben.
Istnieją także podania, że całość rytuału gry na bębnie przypomina akt seksualny. W tym kontekście bęben i pałka w symboliczny sposób odpowiadają kobiecie i mężczyźnie.
◊
Podczas rytuałów w wewnętrzną stronę bębna szaman często łapał złe duchy, które potem wynosił z jurty, i wystukiwał je, odsyłając je do swojego świata. Czasem bęben stawał się ciężki od zebranych w ten sposób bytów.
Pozostałe atrybuty szamana to łuk i strzała, szamańska laska, bat-bicz, płaszcz- kostium i czapka.
◊
Od kilku lat pracuję z szamańskimi bębnami, podróżuję dzięki nim, maluję je i posyłam dalej w świat. Kolekcję malowanych przeze mnie bębnów można zobaczyć tutaj.
◊
Z całego serca polecam pracę z tym niesamowitym instrumentem.
◊
Bibliografia:
Szamanizm Syberyjski- Elena Nowik
Droga Szamana- Michael Harner
Szamani Eurazjatyccy- Mihaly Hoppal
Szamanizm w praktyce- Robert Palusiński
Szamańska Choroba- Jacek Hugo Bader
Droga Szamana- Michael Harner
Szamani Eurazjatyccy- Mihaly Hoppal
Szamanizm w praktyce- Robert Palusiński
Szamańska Choroba- Jacek Hugo Bader
Zdjęcie: James Skunca, wyspa Olchon, Syberia 2010